تابلوی نقاشیخط ارغنون ساز فلک تجلی شعر حافظ در هندسه‌ی زرین هستی از گالری چارگوش مدل 2724.2

تفسیری جامع بر تابلوی نقاشیخط ارغنون ساز فلک تجلی شعر حافظ در هندسه‌ی زرین هستی

مقدمه: از طنینِ کلامِ شورانگیز "حافظ" تا رقصِ "اشکال هندسی" در بومِ بی‌کرانِ وجود

هنر، همواره آینه‌ای بوده است برای بازتاب لایه‌های عمیق وجود انسان، مفاهیم فلسفی، و پیوند فرد با میراث فرهنگی‌اش. در میان ژانرهای متنوع هنری، تابلوی ارغنون ساز فلک رهزن اهل هنر است، چون از این غصه ننالیم و چرا نخروشیم' با الهام از غزل‌های پر مغز و حکمت‌ آمیز حافظ، به تصویر کشیده شده است، نمونه‌ای درخشان از این هم‌نشینی هنرمندانه است. این اثر، نه تنها زیبایی بصری خط پارسی را به نمایش می‌گذارد، بلکه با فضاسازی آبسترکت، اشکال هندسی و چینش عناصر نمادین، به بیان عمق مفاهیم فلسفی "غصه"، "هنر"، و "فلک" در بستر اندیشه‌های حافظ می‌پردازد.

شعر سترگ حافظ، که جان‌مایه‌ی مفهومی این تابلو را تشکیل می‌دهد، چنین است:

"ارغنون ساز فلک رهزن اهل هنر است چون از این غصه ننالیم و چرا نخروشیم"

در زمینه ای هنری و با استفاده از اشکال هندسی و ادغام با اشعار حافظ با قلم درشت و نستعلیق با فرم هایی انتزاعی و خاص نوشته و با این اشکال هندسی در زمینه ای طلایی و طوسی رنگ طراحی شده بصورت پانوراما دیزاین شده و مفاهیم شعر ارزشمند حافظ را بیان می‌کند." این شرح جامع، کوششی است برای غواصی در لایه‌های هنری، ادبی، مفهومی و فلسفی این اثر، تا از رمزهای نهفته در مفهوم "ارغنون فلک"، "اهل هنر"، نقش "اشکال هندسی"، و تأثیر رنگ‌های طلایی و تیره در بستر حکمت و عرفان پرده برداشته شود.

بخش اول: در بیکران کلام حافظ - حکمتِ غصه و شکایتِ رندانه

برای ورود به جهان این تابلوی هنری، ضروری است ابتدا به کالبدشکافی ابیات حافظ بپردازیم که اساس مفهومی تابلو را شکل می‌دهد:

۱. "ارغنون ساز فلک رهزن اهل هنر است"

• ارغنون ساز فلک: "فلک" در ادبیات کهن، نماد آسمان و نظامِ حاکم بر جهان است. "ارغنون"، سازی است که نوایی دلنشین دارد، اما در اینجا، به معنای نوای نظامِ روزگار و تقدیر است. بنابراین، "ارغنون ساز فلک"، به معنای آهنگِ گردشِ روزگار و سرنوشت است.

• رهزن اهل هنر: "اهل هنر"، در اینجا نماد انسان‌های دل‌آگاه، عارف، و صاحبان اندیشه‌ی عمیق است. "رهزن" به معنای دزد و غارتگر است.

• مفهوم کلی: این مصرع، به این حقیقت اشاره دارد که گردشِ روزگار، گاهی اوقات به گونه‌ای است که با انسان‌های اهل معرفت و هنر مهربان نیست. نوایِ دل‌فریبِ روزگار، می‌تواند آن‌ها را از مسیر اصلی‌شان دور کند، یا با دشواری‌هایی آن‌ها را مواجه سازد. این دیدگاه، نگاهِ انتقادی و در عین حال حکیمانه‌ی حافظ به عالم و تقدیر است.

۲. "چون از این غصه ننالیم و چرا نخروشیم"

• غصه: حاصلِ ناملایمات و دشواری‌هایی است که "اهل هنر" از "ارغنون ساز فلک" متحمل می‌شوند.

• ننالیم و نخروشیم: "نالیدن" و "خروشیدن" در اینجا، به معنای ابرازِ اندوه و اعتراض است.

• مفهوم کلی: این مصرع، نتیجه‌ی منطقی مصرع اول است. حافظ می‌پرسد که وقتی روزگار با اهل هنر چنین بی‌مهری می‌کند، چگونه می‌توانیم ساکت بمانیم و اندوه خود را بیان نکنیم؟ این عبارت، بیانگر اوج شور و عاطفه‌ی حافظ است که با زبانی شیوا، از وضعیت انسان در برابر سرنوشت گلایه می‌کند.

پیام کلی شعر: این بیت از حافظ، به زیبایی فلسفه‌ی اعتراضِ عارفانه و اندیشه‌ی حکیمانه‌ی او را به تصویر می‌کشد. حافظ، با زبانی ساده، اما عمیق، به این حقیقت اشاره دارد که در عالم، گاهی اوقات تقدیر و سرنوشت، با انسان‌های اهل معرفت مهربان نیست و این امر، باعث اندوه و گلایه‌ی آن‌ها می‌شود. این شعر، بستر فکری و مفهومی تابلوی نقاشیخط است و مفاهیمی چون اعتراض، غصه، و پیوندِ هنر با سرنوشت را در خود جای داده است.

بخش دوم: کالبد هنری تابلو – از رقصِ خطوط تا هندسه‌یِ زرینِ حکمت

تابلوی "ارغنونِ فلک"، با الهام از این ابیات پرمغز حافظ، به تجسمی بصری از این مفاهیم پرداخته است:

۱. خوشنویسی شعر حافظ با ریتم فوق‌العاده:

• حضور غالب خوشنویسی: در این تابلو، خوشنویسی خود، فرم اصلی و مرکزی اثر است. کلمات و عبارات شعر حافظ با قلم درشت و نستعلیق با فرم‌های انتزاعی و خاص، در سطح تابلو گسترده شده‌اند.

• ریتم فوق‌العاده: این ریتم، ناشی از:

  • تداخل و هم‌پوشانی خطوط: خطوط به گونه‌ای درهم پیچیده‌اند که مرز میان کلمات گاه محو می‌شود و یک بافت بصری یکپارچه ایجاد می‌کند.

  • خطوط سیال و منحنی: خطوط نستعلیق به کار رفته، به خودی خود دارای انحناها و کشیدگی‌هایی هستند که حسی از جاری بودن و رقص را تداعی می‌کنند.

۲. زمینه‌ی آبسترکت با اشکال هندسی:

• اشکال هندسی: وجود اشکال هندسی (مانند دایره، مثلث و مربع) در پس‌زمینه، به اثر عمق مفهومی می‌بخشد. این اشکال نمادی از:

  • نظمِ فلک: هندسه نماد نظم و قانونمندی است. این اشکال می‌توانند به "نظمِ فلک" و نظامِ حاکم بر جهان اشاره داشته باشند.

  • معماری ایرانی-اسلامی: استفاده از اشکال هندسی در معماری ایرانی و اسلامی بسیار رایج است و ارجاعی به این سنت هنری است.

  • تقابل با احساس: اشکال هندسی (منطق) در تقابل با احساساتِ بیان شده در شعر (غصه و خروش) قرار می‌گیرند.

• پس‌زمینه آبسترکت و رنگ‌ها: زمینه‌ی تابلو آبسترکت است و رنگ‌های آن (طلایی و طوسی) به گونه‌ای درهم آمیخته‌اند که حسی از پویایی، درهم‌تنیدگی و انرژی را منتقل می‌کنند.

۳. پالت رنگی خاص و معنادار:

• طلایی و زرد: این رنگ‌ها به عنوان رنگ‌های غالب در خوشنویسی و اشکال هندسی، نمادی از:

  • حکمت و نور الهی: رنگ طلایی همواره با نور، درخشش، آگاهی و حکمت الهی مرتبط بوده است.

  • ارزش و جاودانگی: اگرچه جهان پر از غصه است، اما کلام حافظ (که به حقیقت رسیده است) مانند طلا ارزشمند و جاودانه است.

• طوسی و مشکی در زمینه: این رنگ‌ها، به عنوان رنگ‌های مکمل و پس‌زمینه، عمق، رمز و راز و حس بیکرانگی را القا می‌کنند. آن‌ها می‌توانند نمادی از فضای دنیوی، تاریکی جهل، و یا حتی غصه و اندوه باشند که در برابر نور حکمت طلایی قرار گرفته است.

• ادغام رنگ‌ها: ادغام رنگ‌های طلایی و طوسی به شکلی سیال و غیرمنتظره، حسی از "کار جهان" و پویایی درونی هستی را منتقل می‌کند.

بخش سوم: تحلیل هنری-مفهومی – از رقصِ کلمات تا بیانِ حکمت

تابلوی "ارغنونِ فلک"، با تلفیق بی‌نظیر فرم و محتوا، بیانگر مفاهیم پیچیده‌ای است:

۱. تجسمِ "ارغنون ساز فلک":

• اشکال هندسی منظم و در عین حال درهم‌تنیده‌ی پس‌زمینه، می‌توانند نمادی از "ارغنون ساز فلک" باشند؛ یعنی نظمی که گاهی اوقات در تضاد با خواست انسان قرار می‌گیرد.

۲. "غصه و خروش" در خطوط نستعلیق:

• خطوط نستعلیق، با انحناها و کشیدگی‌های خاص خود، حسی از ناله و خروش را به بیننده منتقل می‌کنند. این خطوط، تجسم بصری اندوه و اعتراضِ "اهل هنر" هستند.

۳. تضادِ رنگی و مفهومی:

• تضاد میان رنگ‌های طلایی/زرد (نماد حکمت و ارزش) و رنگ‌های تیره (نماد غصه و پوچی)، به زیبایی تضاد میان "غمِ" جهان و "ارزشِ" درک این غم را به نمایش می‌گذارد.

۴. رقصِ کلمات و هندسه‌یِ حکمت:

• ریتم بصری خوشنویسی، گویی رقص کلمات در فضاست. این رقص، تداعی‌گر حرکتِ سیالِ هستی و جاری بودن حکمت الهی است. این اثر، نه تنها یک تصویر، بل‌که یک تجربه‌ی حسی است.

۵. دعوت به تجربه‌ی شهودی:

• فضای آبسترکت تابلو، بیننده را به سوی تجربه‌ای شهودی و غیر کلامی دعوت می‌کند. این اثر، تنها برای دیدن نیست، بل‌که برای "احساس" و "درک" حکمت نهفته در کلام حافظ است.

بخش چهارم: لایه‌های فلسفی و عرفانی – از نظم تا اعتراض

این تابلو، مفاهیم عمیق فلسفی و عرفانی را به زبانی بصری بیان می‌کند:

۱. نظمِ فلک و بی‌نظمیِ درونی:

• اشکال هندسی منظم، نمادی از نظمِ حاکم بر جهان هستند، در حالی که خطوط درهم‌تنیده و شورانگیز، بیانگر بی‌نظمی و اندوه‌ درونی "اهل هنر" در مواجهه با این نظم هستند.

۲. رنگ طلایی و "نورِ معرفت":

• در عرفان، نور نماد معرفت و آگاهی است. رنگ طلاییِ غالب در این اثر، می‌تواند نمادی از "نورِ معرفت" باشد که از دلِ تاریکیِ غصه (رنگ‌های تیره) برمی‌خیزد و حقیقت را روشن می‌کند.

۳. خوشنویسی به مثابه‌ی تجلیِ حکمت:

• خوشنویسی، در فرهنگ اسلامی و ایرانی، نه تنها یک هنر، بل‌که یک راه برای تجلی کلام الهی و معانی قدسی است. خطوط درهم‌تنیده‌ی شعر در این تابلو، حسی از جاری بودن و حیاتِ حکمت را منتقل می‌کنند.

۴. ادغام و وحدت:

• ادغام خوشنویسی با پس‌زمینه‌ی آبسترکت و اشکال هندسی، می‌تواند نمادی از "وحدت وجود" باشد؛ جایی که هر جزء از هستی، حتی در تضادها، در یک حقیقت واحد تنیده شده است.

بخش پنجم: ابعاد زیبایی‌شناختی و کاربردی - از بوم تا فضای خانه

این تابلوی نقاشیخط، علاوه بر مفاهیم عمیق، دارای ارزش‌های زیبایی‌شناختی و کاربردی نیز هست:

۱. ترکیب‌بندی پانوراما و دینامیک:

• فرم پانوراما و افقی تابلو، حس وسعت و گستردگی را القا می‌کند که با مفهوم "فلک" و جهان‌بینی حافظ همخوانی دارد. این ترکیب‌بندی، برای فضاهای وسیع مناسب است و چشم بیننده را در طول اثر به حرکت درمی‌آورد.

۲. پالت رنگی جسورانه و معنادار:

• استفاده از رنگ‌های طلایی و زرد در کنار رنگ‌های تیره، یک تضاد بصری قدرتمند و زیبا ایجاد کرده است. این ترکیب رنگی، حسی از رمز و راز، عظمت، و در عین حال حکمت و آگاهی را منتقل می‌کند.

۳. ایجاد فضای عرفانی و هنری ایرانی در دکوراسیون:

• این تابلو، با مضمون عمیق و ترکیب بصری خود، فضایی تأمل‌برانگیز، هنری و معنوی در هر فضایی ایجاد می‌کند.

• مناسب برای دکوراسیون‌های خاص: با توجه به مفهوم عمیق و رنگ‌بندی خاص، این تابلو برای دکوراسیون‌هایی که به دنبال ایجاد فضایی لوکس، مدرن، و دارای اصالت ایرانی هستند، بسیار مناسب است و می‌تواند نقطه‌ی کانونی و عنصر هویت‌بخش فضا باشد.

۴. نقش الهام‌بخش و یادآور:

• این تابلو، می‌تواند به عنوان یک منبع الهام و یادآور برای مفاهیم حکمت، تفکر، و بی‌اعتباری جهان مادی عمل کند و بیننده را به سوی تفکر در ماهیت هستی و جایگاه انسان در آن سوق دهد. هر بار که چشم بر این اثر می‌افتد، حکمت حافظ در دل زنده می‌شود.

۵. هنر به مثابه‌ی زبان مشترک:

• تلفیق نقاشیخط، خوشنویسی، و مفاهیم جهانی حکمت و پوچی، این تابلو را به اثری تبدیل می‌کند که نه تنها برای مخاطبان ایرانی، بل‌که برای تمامی علاقه‌مندان به هنر و فلسفه در سراسر جهان جذاب است و به عنوان یک زبان مشترک عمل می‌کند، حتی اگر معنای دقیق کلمات را ندانند، ریتم و فضای بصری آن به خودی خود پیام را منتقل می‌کند.

نتیجه‌گیری: تابلویی از جنسِ حکمتِ رندانه و کلامِ جاویدانِ حافظ

تابلوی نقاشیخط "ارغنونِ فلک: تجلیِ حکمتِ حافظ در هندسه‌یِ زرینِ هستی"، اثری فاخر و پرمعناست که با تلفیق بی‌نظیر فرم و محتوا، به بیانیه‌ای قدرتمند از فلسفه‌ی رندانه و حکمت‌آمیز حافظ تبدیل شده است. این تابلو، با بهره‌گیری هوشمندانه از خوشنویسی ریتمیک شعر حافظ و زمینه‌ی آبسترکت با اشکال هندسی و رنگ‌های طلایی و تیره، نه تنها یک اثر هنری زیبا، بل‌که یک تجسم بصری از قدرت کلام حافظ در یادآوری حقایق هستی و اهمیت درکِ "ارغنون فلک" در مسیر زندگی است.

این تابلو، بیش از یک قطعه هنری، آینه‌ای بازتاب‌دهنده‌ی این حقیقت است که اوج خوشبختی انسان، نه در دلبستگی به امور دنیوی، بل‌که در درکِ حکمتِ نهفته در این غصه و خروش است. این اثر، گواهی است بر این حقیقت که هنر، می‌تواند عمیق‌ترین مفاهیم فلسفی و عرفانی را به زبانی بصری منتقل کند و به هر فضایی که در آن قرار گیرد، حسی از تأمل و عمق معنوی را هدیه می‌دهد.

- با تکنیک طراحی دیجیتال و چاپ بسیار نفیس - طراح: احمد قلی زاده - مجموعه تابلوهای گالری چارگوش تلاشی است برای ارتقای زبان بیان هنر ایران زمین. - دارای فضا سازی های عمیق و مجموعه بسیار گسترده ای از طرح های زیبای تلفیقی پارسی می باشد. - که با تکنیک دیجیتال طراحی و با چاپ بسیار نفیس پنجره ای متفاوت از انتخاب طرح و هنر پارسی را به مردم هنردوست ایران زمین تقدیم نموده